Bestemmingsplannen worden in Nederland gebruikt om vast te leggen wat met de ruimte mag gebeuren. Er staat dus onder andere in of op een stuk grond mag worden gebouwd of niet. Maar er staat ook in welke gebruik is toegestaan. Dus of er een sportvereniging of een agrarisch bedrijf mag worden gevestigd. Een bestemmingsplan kan zelfs nog veel gedetailleerder zijn door te bepalen welke bouwhoogtes zijn toegestaan en aan welke (aanvullende) technische vereisten bebouwing moet voldoen.

Bouwplannen zijn dus zeer afhankelijk van wat het bestemmingsplan toestaat. Als een bouwplan niet aan het bestemmingsplan voldoet zijn er verschillende mogelijkheden om alsnog toestemming te krijgen. Daarover leest u meer in mijn artikel over het oplossen van problemen bij strijd met het bestemmingsplan. Hier omschrijf ik de inhoud van een bestemmingsplan en de procedure tot vaststelling van een bestemmingsplan.

Inhoud van een bestemmingsplan

Een bestemmingsplan bestaat grofweg uit 3 onderdelen, die hierna besproken zullen worden.

De verbeelding is het eerste essentiële onderdeel van een bestemmingsplan. Dit is kort gezegd de kaart waarop het plangebied is aangegeven. Grond die geen onderdeel is van het plangebied valt niet onder de regels van dat bestemmingsplan.

De regels zijn het tweede onderdeel van het bestemmingsplan. De regels bepalen wat wel en niet mogelijk is op de verschillende bestemmingen en aanduidingen die op de verbeelding zijn weergegeven.

Het derde onderdeel is de toelichting. Hierin worden de achtergronden van beoogde ontwikkelingen opgenomen en wordt nader toegelicht met welke factoren allemaal rekening is gehouden. Een belangrijk onderdeel hiervan is tegenwoordig de ladder voor duurzame verstedelijking. De toelichting in het kader van deze ladder moet waarborgen dat er behoefte is aan de beoogde ontwikkeling en dat deze ontwikkeling niet beter elders in de regio kan plaatsvinden.

Vaak zijn er nog aanvullende documenten aanwezig bij het bestemmingsplan. Dit kunnen zijn; een akoestisch onderzoek, een stedenbouwkundig onderzoek, onderzoek naar de parkeerbehoefte, inspraakreacties van belanghebbenden etc. Deze documenten dienen ter onderbouwing van de keuzes die in het bestemmingsplan zijn gemaakt. Op zichzelf zijn deze stukken niet bindend, maar als er fouten in staan dan kan het bestemmingsplan op die grond in strijd zijn met het motiveringsbeginsel.

Voorbereidingsprocedure

Bestemmingsplannen wordt in Nederland vastgesteld door de gemeenteraad. Voor de raad tot een besluit komt wordt echter een voorbereidingsprocedure doorlopen, zoals is voorgeschreven in afdeling 3.4 van de Algemene wet bestuursrecht (afgekort als: Awb). Deze procedure ziet er als volgt uit:

Nadat de gemeente heeft besloten tot een nieuw bestemmingsplan is zij verplicht een ontwerpbestemmingsplan te publiceren. Iedereen kan vervolgens een zienswijze indienen met betrekking tot dit ontwerpplan. Deze zienswijzen hoeven geen juridische onderbouwing te hebben, de betrokkenen kunnen aangeven wat zij ervan vinden en eventuele bezwaren of aandachtspunten aangeven. Overigens wordt vaak eerder nog een conceptbestemmingsplan opgesteld. Dit is niet verplicht, maar geeft inzicht nog voordat het ontwerp wordt gepubliceerd.

Zienswijzen die door de gemeente zijn ontvangen moeten worden beantwoord. Vervolgens wordt een definitief bestemmingsplan vastgesteld. Hierin is wel of niet rekening gehouden met de ontvangen zienswijzen. Indien belanghebbenden het niet met het definitieve besluit eens zijn, kunnen zijn beroep instellen bij de rechtbank. Daarover leest u meer in mijn artikel over de mogelijkheden van beroep en hoger beroep tegen een bestemmingsplan.

Onherroepelijk

Definitief is een plan waartegen geen beroep is ingesteld of wanneer wel beroep is ingesteld maar de rechter dit beroep heeft afgewezen en er geen andere rechtsgang meer mogelijk is. Als er nog een procedure loopt tegen een vastgesteld bestemmingsplan kunnen wel vergunningen worden verleend op basis van dat plan. Om dit te voorkomen moet een voorlopige voorziening worden gevraagd waarmee het plan wordt geschorst tot er een einduitspraak is.

In werking

Als alles goed gaat treedt het plan in werking. Een bestemmingsplan heeft een uiterste houdbaarheidstermijn van 10 jaar. Het moet volgens de wet binnen 10 jaar worden geactualiseerd door de betreffende gemeente. Hiermee wordt voorkomen dat decennia oude plannen van kracht blijven en onduidelijk is wat er nu met een gebied moet gebeuren.

Conclusie

Een bestemmingsplan is het centrale instrument van de overheid om te bepalen wat er mag worden gebouwd en gebruikt op een aangewezen terrein. Het is dan ook belangrijk voor ontwikkelaars, grondeigenaren, maar ook voor particulieren te weten wat daarin is bepaald. Op www.ruimtelijkeplannen.nl kunt u alle digitaal raadpleegbare bestemmingsplannen vinden. Uiteindelijk zullen alle bestemmingsplannen in Nederland op deze site komen.